یکی از مهمترین تجهیزات یک ساختمان آسانسور است که بسته به نوع کاربری ساختمان، برای آن آسانسور متناسبی را تدارک می‌بینند. مثلا برای یک مجتمع مسکونی از آسانسور نفر بر که معمولا از کابین‌های معمولی و مقرون به صرفه و گاها از نوع کابین لوکس و لاکچری استفاده می‌شود. برای بیمارستانها از آسانسور بیماربر، برای مراکز خرید لوکس و اماکن تفریحی از آسانسور شیشه‌ای و در کارخانجات از آسانسور باری استفاده می‌شود.
بالابرها یا آسانسورهای باربر یکی از مهمترین تجهیزات خدماتی در اماکن صنعتی و تجاری محسوب می‌شوند. همان گونه که از نامش مشخص است، نوع کاربری آن برای جا به جا کردن اقلام سنگین و بارها بوده و طبیعتا این نوع از آسانسور باید توانایی حمل بارهای وزن سنگین را داشته باشد.
ویژگیهای آسانسور باری
مهمترین ویژگی آسانسور باری که برخلاف آسانسورهای حمل مسافر باید مد نظر قرار گیرد، قابلیت تحمل فشار و وزن بالای آن است. از این رو باید کاملا محاسبه شده، حرفه‌ای و هدفمند تولید و نصب شوند و مجهز به قطعات مقاوم در برابر خط و خش با طراحی ویژه بخصوص درب‌ها که باید با عرضی گسترده‌تر و کابین هایی با ارتفاع بالاتر، مخصوص حمل بار طراحی شوند. با بررسی دقیق در مورد درب آسانسور که مهمترین آپشن انتخاب برای آسانسورهای باری و نفربر می‌باشد، اطلاعات کامل تری کسب خواهید نمود.
آسانسورهای باری از نظر ظرفیت چند دسته‌اند: سبک، متوسط و سنگین. نوع سبک حداکثر تا ظرفیت ۷۵۰ کیلوگرم که تقریبا معادل ۱۰ نفر، آسانسورهایی با ظرفیت متوسط بین ۷۵۰ تا ۲۵۰۰ کیلوگرم، و آسانسور باری سنگین که ظرفیت بالاتر از ۲۵۰۰ کیلوگرم را دارند. مکانیزم حرکت در آسانسور باری در دو نوع کششی و هیدرولیک می‌تواند باشد. برای مسیرهای حرکت کمتر از ۵ ایستگاه، از آسانسور هیدرولیک و برای ارتفاعات بالاتر از سیستم کششی با وزنه تعادل استفاده می‌شود. آسانسور باری کششی می‌تواند دارای یک اتاقک ماشینی یا فاقد اتاقک ماشینی باشد.
مهمترین ویژگیهای آسانسور باری شامل مواردی است که در زیر به آنها اشاره می‌‌کنیم.
- طراحی آسانسور باری به گونه‌ای است که حتی اگر بار به صورت متوازن در کابین قرار نگیرد یا اختلاف وزن بین وجه کابین افزایش یابد، مشکلی در کارکرد و تنظیمات آن ایجاد نمی‌شود.
- میزان سرعت آن به نوع موتور و گیربکس مرتبط است. یک نمونه آسانسور باری با راندمان بالا که انرژی و برق کمی مصرف می‌کند، TCCH است که با ظرفیت ۱۵۰۰ تا ۲۵۰۰ کیلوگرم طراحی و تولید می‌شود.
- بیشتر آسانسورهای حمل و نقل برای محافظت بیشتر از تزیینات و جلوگیری از آسیب رساندن به تزیینات کابین، دارای ایستگاه نصب پوشش روی پارچه هستند.
- کابین ها اغلب بلندتر از آسانسورهای معمولی هستند به طوری که افراد می‌توانند به راحتی وسایل و محموله‌های خود را در آنجا قرار داده و بدون لمس سقف کابین، آن را بین کفها جابجا کنند.
- درها باید بزرگتر از آسانسورهای معمولی باشند تا حمل و نقل بار برای افراد راحت تر باشد.
مقایسه آسانسور باری با مسافربر
در بسیاری از ساختمانها نیاز است که هر دو نوع آسانسور باربر و مسافر بر مورد استفاده قرار گیرد زیرا آسانسورهای مسافربری با تزئینات، ظرفیت، ابعاد ورودی، ارتفاع کابین و سایر موارد ایمنی، مناسب برای حمل بار نیستند. در صورتیکه آسانسور باری با شرایط استفاده خاصی که دارد، قاعدتا دارای عملکرد متفاوتی با آسانسورهای مسافربری خواهد بود. آسانسور باری علاوه بر تفاوت‌های ذکر شده از لحاظ طراحی و نصب، تفاوت‌های بسیاری نیز با آسانسورهای نفربر دارند که به چندین مورد از آن ها اشاره خواهیم کرد.
- دسترسی استفاده از آسانسور باری تنها توسط اپراتور و اشخاص مجاز امکان پذیر است و فقط این افراد اجازه دسترسی به آسانسور را دارند و می‌توانند اقدام به پر و خالی کردن بار از آن طریق نمایند. در صورتیکه آسانسورهای مسافربر برای حمل اشخاص می تواند توسط هر فرد هدایت و زمان‌بندی شوند.
- در آسانسور باری کلیدی تعریف شده با نام کلید آلفا یا (ATT) و کارش این است که در هنگام بارگیری یا خروج بار می‌تواند به صورت دستی از بسته شدن درب کابین جلوگیری نماید و مانند آسانسورهای مسافر بر لازم نیست شستی را مکرر فشار دهیم یا با گرفتن چشمی، مانع بسته شدن درب کابین شویم.
- آسانسورهای حمل و نقل دارای سیستم ایمنی ترمز و قابلیت حمل مسافر با امنیت کامل هستند و طبق بندهای استاندارد، آسانسورهای فردی با دقت و سختی مورد بازرسی قرار می‌گیرند و به گواهینامه استاندارد احتیاج دارند.
- آسانسور باری به دلیل جابجایی زیاد، با آسانسورهای دیگر تفاوت دارند. در آسانسورهای باری کششی از سیم‌های چرخدار با قطر بالاتر استفاده می‌شود که بسته به اندازه کابین و ظرفیت آسانسور متفاوت است. به دلیل ضرورت ایمنی و اطمینان بالا باید متناسب با ظرفیت آسانسور از سه سیم بکسل یا حتی بیشتر استفاده کرد.
- از موتورهایی با ظرفیت بالا در سیستم درایو آسانسور استفاده می‌شود و به همین دلیل کنترل پنل نیز باید از ظرفیت بالایی برخوردار باشد.
- عمدتا سیستم تعلیق در آسانسور باری دو به یک است به طوری که در صورت عدم تعادل بار در کابین، مشکلی در جابجایی یا تنظیم کابین ایجاد نمی‌شود. دو قرقره هرزگرد یا قرقره‌های تکی در زیر یا روی کابین هستند که می‌توانند جابجا شوند. در ضمن یک قرقره هرزگرد دیگر نیز باید روی قاب وزن و برای حرکت سیم بکسل قرار بگیرد تا چرخ را تنظیم کند.
در مقاله ۱+۱۳ تفاوت آسانسور باری و آسانسور معمولی بطور کاملا مفصل در مورد ساختار و تفاوت‌های آسانسور باری و آسانسورهای معمولی پرداختیم و دیدیم که اهمیت وجود آسانسور باری تا چه حدی مهم است و خلاء وجود آن در خیلی موارد حس می‌شود.
انواع جک مورد استفاده در آسانسور باری
در آسانسور باری هیدرولیکی از جک‌های مستقیم که می‌تواند از پایین یا از بغل باشد استفاده می‌شود. اگر جک مستقیم از پایین باشد به دلیل فقدان سیم بکسل و احتمال ریزش، نیازی به سیستم ترمز ایمنی نیست، اما وجود چاه ضروری است. در آسانسور باری هیدرولیکی که جک از پهلو دارند مانند لیفتراک‌ها، ماشین، بالابر را از یک طرف حرکت داده و نیاز به سوراخ های بیشتری است. در این نوع آسانسور، سیستم تعلیق توسط سیم بکسل عمل می‌کند. این نوع سیستم به هیدرولیک دو به یک معروف است.
جمع بندی و نتیجه گیری:
امروزه تعبیه آسانسور باری به دلیل مقرون به صرفه‌تر بودن در تعمیر و نگهداری برای حمل بارهای سنگین در ساختمانهای مسکونی و بیمارستانها و کارخانجات اهمیت زیادی پیداکرده است و در بسیاری موارد فقط به نصب یک آسانسور مسافربر بسنده نکرده و در کنار آن از آسانسور باری نیز استفاده می‌شود. این نوع از آسانسورها برای حمل اجسام بزرگ و سنگین طراحی شده و مقاوم در برابر خط و خش و دارای اتاقکی با ارتفاع بیشتر می‌باشند.
آسانسورهای باربر معمولا برای جابجایی مسافر مناسب نبوده و معمولا اخطار ممنوعیت حمل افراد بر روی آنها نصب می‌شود. در صورت استفاده درست و سرویس و نگهداری مناسب، می‌توان از آسیب‌ها و خطرات جدی جلوگیری بعمل آورد. و از آنجایی که در ساختار و تجهیزات آسانسورهای باری از مواد اولیه مقاومی استفاده شده، طول عمر خوبی هم دارند و با خیال راحت، می توان از مزایای آن بهره مند شد.
